Smart City – czy to tylko chwilowa moda lub nowe hasło marketingowe, a może jednak coś więcej? Jakie korzyści niesie za sobą inteligenta transformacja polskich miast?
Definicji „Smart City” jest wiele – jedne zwracają uwagę głównie na rolę nowoczesnych technologii IT w procesie zarządzania i funkcjonowania miasta, inne wskazują na działania i inicjatywy, które mają na celu promowanie oraz realizację koncepcji zrównoważonego rozwoju miasta. Najbardziej komplementarne i całościowe wyjaśnienie podkreśla rolę synergii, połączenia technologii i działań wpływających na poprawę jakości kluczowych aspektów funkcjonowania miasta: gospodarki przestrzennej, transportu, ekologii, zasobów naturalnych oraz świadomości i życia mieszkańców.
Smart City to miasto dobrze radzące sobie w kluczowych obszarach jego rozwoju, opierające się na “inteligentnym” połączeniu technologii i działań. Na początku należy zidentyfikować nadrzędne cele, które stanowią podstawę wszelkich działań, inicjatyw na rzecz inteligentnego miasta. Inteligentne miasto ma na celu poprawę jakości życia, zwiększenie konkurencyjności gospodarczej oraz wprowadzenie zrównoważonego rozwoju.
Ostatecznymi beneficjentami inicjatyw podejmowanych w inteligentnym mieście są jego mieszkańcy, przedsiębiorcy oraz administracja. W jaki sposób prawidłowo określić ich potrzeby i wymagania? Oczywiście potrzebne są aktualne i wiarygodne dane oraz narzędzia, które pozwalają je pozyskiwać, przetwarzać analizować. Narzędzia to nie tylko urządzenia i technologie ale również rozwiązania prawne oraz organizacyjne np. budżet partycypacyjny. Poza danymi dostarczanymi przez urządzenia rozproszone w mieście (stacje pomiarowe rejestrujące stan zanieczyszczenia powietrza, lokalizatory GPS w autobusach i tramwajach), duża część danych pochodzi od aktywnych, świadomych i zaangażowanych mieszkańców oraz przedsiębiorców, którzy coraz chętniej uczestniczą w cyfrowej transformacji. Dzięki szerokiemu spektrum danych i informacji dostarczanych z różnych źródeł decyzje dotyczące przyszłości polskich miast mogę nie tylko być podejmowane szybciej ale i lepiej, mogą odpowiadać na rzeczywiste potrzeby ich obywateli.
Obecnie za wcześnie jest twierdzić, że w Polsce mamy do czynienia z w pełni inteligentnymi miastami, które na wysokim poziomie dbają o wszystkie dziewięć wymiarów funkcjonowania miasta: kapitał ludzki, spójność społeczna, gospodarka, zarządzanie, środowisko, mobilność i transport, planowanie przestrzenne, zasięg międzynarodowy oraz technologia. W opublikowanym w 2018 roku przez IESE Business School rankingu 165 inteligentnych miast – IESE Cities in Motion Index (CIMI) znalazło się tylko jedno polskie miasto – Warszawa, która zajęła wysokie 64 miejsce. Pomimo tego, że na razie brakuje kompleksowej i długoterminowej strategii obejmującej wszystkie aspekty funkcjonowania miasta (oczywiście to się powoli zmienia) nie brakuje projektów oraz inicjatyw, które w ewidentny sposób wpływają na poprawę jakości życia miejskiego.
Jakie korzyści już teraz niesie za sobą inteligentna transformacja? Na pewno każdy z nas może przytoczyć wiele projektów, które mają pozytywny wpływ na działanie miasta.
Inteligentna mobilność to obszar, w którym już od dłuższego czasu obywatele w sposób najbardziej wyraźny i bezpośredni mogą odczuć pozytywne skutki popularyzacji idei Smart City. Coraz więcej polskich miast inwestuje w rozbudowę infrastruktury komunikacyjnej. Co roku przybywa ścieżek rowerowych, rozrasta się sieć rowerów miejskich, powstają usługi i aplikacje, które wspomagają kupno biletu, opłatę za parking czy sprawdzenie rozkładu jazdy. Dodatkowo obok inicjatyw samorządowych, możemy zauważyć dużą aktywność sektora prywatnego w rozwój mobilności w mieście – przybywa firm, które oferują usługę car-sharingu, wynajmu elektrycznych hulajnóg czy skuterów – wszystkie pojazdy możemy wypożyczyć za pośrednictwem naszego smartfona.
Inteligentne zarządzanie zasobami środowiska – ważnym aspektem funkcjonowania miast jest inteligentne i świadome zarządzanie zasobami środowiska. Działania w tym obszarze mają realny wpływ na stan otaczającej nas przyrody oraz stan naszego zdrowia. Inicjatywy podejmowane w ramach tego obszaru wpływają bezpośrednio (modernizacja sieci ciepłowniczych, dofinansowanie i popularyzacja Odnawialnych Źródeł Energii) lub pośrednio (zwiększenie świadomości mieszkańców – Indeks Powietrza, alarm smogowy czy projekty mające na celu zmianę postępowania mieszkańców w zakresie zużycia energii – program Step by Step) na poprawę jakości środowiska, w tym szczególnie powietrza.
Kolejnym obszarem działania jest wsparcie kapitału ludzkiego poprzez szeroką ofertę uniwersytetów trzeciego wieku, uniwersytetów otwartych, centrów nauki itp. W Warszawie w ramach wsparcia kapitału ludzkiego funkcjonuje również portal miejski „Ochotnicy Warszawscy”, który ułatwia poszukiwanie ofert wolontariatu. Smart City wspiera edukację, możliwości podnoszenia kwalifikacji mieszkańców oraz możliwość większego zaangażowania obywateli w życie społeczne.
W mieście inteligentnym powinna poprawić się również jakość życia mieszkańców i nie chodzi jedynie o efektywne wprowadzania nowych technologii. Oferta kulturalna, mieszkaniowa i rozrywkowa ma również wpływ na to jak żyje się w danym mieście. W ramach rozwoju tego obszaru np. w Warszawie powstała inicjatywa namawiająca mieszkańców do spędzania czasu na powietrzu oraz kampania edukacyjna związana z pozostawianiem po sobie porządku w plenerze (Dzielnica Wisła).
Pomimo tego, że inteligentna transformacja to proces dość młody i dopiero w ostatnim czasie nabierający tempa, to już teraz możemy doświadczyć korzyści z niego wynikających. Miejmy nadzieję, że w najbliższym czasie popularyzacja idei Smart City przyczyni się do zainicjowania kolejnych działań oraz projektów, które wpłyną na poprawę jakości funkcjonowania miast oraz poprawę świadomości ich obywateli.