Rachunkowość poprzez typowe dla niej metody przetwarzania danych tworzy informacje. Dane są zatem niezbędnym składnikiem procesu tworzenia informacji. Zadaniem rachunkowości jest ich pomiar oraz dalsze przetworzenie w informacje. Sposób przetwarzania danych w informacje zdeterminowany jest określonymi potrzebami informacyjnymi interesariuszy podmiotu gospodarczego.
Implementacja szeroko rozumianych rozwiązań technologicznych w codziennym prowadzeniu biznesu staje się ogromną szansą na rozwój rachunkowości. Jeżeli spojrzymy na rachunkowość, jako na system informacyjny przedsiębiorstwa i połączymy tą funkcję z takimi rozwiązaniami jak Blockchain, Sztuczna Inteligencja (AI) czy Przemysłowy Internet Rzeczy (IIoT), otwiera nam się ogrom możliwości rozwoju rachunkowości. Dzisiejsza rachunkowość powinna być gotowa na przetwarzanie dużo większej ilości danych w różnych wymiarach, tworząc informacje użyteczne dla interesariuszy podmiotów gospodarczych. Powinna tworzyć informacje, które generują wartością dodaną, wręcz stają się towarem.
Za przykład posłużyć może firma Rolls-Royce, która oprócz sprzedaży silników odrzutowych, proponuje ich wynajęcie, zbierając w czasie rzeczywistym dane o pracy tychże silników. Firma szacuje, iż w zależności od długości lotu, samolot klasy Boeing 787 generuje od 500GB do kliku terabajtów danych, które centrum analityczne wykorzystuje do planowania przeglądów i naprawy silników, skracając tym samym czas uziemienia samolotów – obniżając koszty linii lotniczych.
Powyższy przykład nie tylko obrazuje nam możliwości generowania wartości poprzez właściwe wykorzystanie danych, ale również jest potwierdzeniem zauważalnego już trendu współdzielenia się danymi operacyjnymi.
Rachunkowość partycypacyjna, o której jeszcze kilka lat temu pisano, jako o potencjalnym kierunku rozwoju rachunkowości staje się faktem. Rachunkowość partycypacyjna jest systemem przetwarzania danych o zjawiskach i procesach gospodarczych dotyczących określonego podmiotu gospodarczego. Zarówno w procesie zasilania systemu danymi, procesie przetwarzania, jak i prezentowania informacji, współudział mają podmioty z otoczenia podmiotu gospodarczego stosującego rachunkowość partycypacyjną. Jednak za system przetwarzania danych odpowiedzialny pozostaje ciągle podmiot stosujący rachunkowość partycypacyjną.
Dzisiejsze rozwiązania technologiczne nie tylko otwierają księgi rachunkowe (systemy informacyjne podmiotów), ale również je integrują. Kilkanaście lat temu powszechne zastosowanie systemów klasy ERP umożliwiło integrację danych w ramach danego podmiotu. Dzięki systemom klasy ERP, użytkownicy tych systemów współdzielą dane i tym samy zwiększają efektywność procesów zachodzących w organizacji.
Obecnie oczekujemy integracji z interesariuszami z otoczenia podmiotu gospodarczego. Wspomniana wcześniej technologia Blockchain „otwiera” systemy informacyjne przedsiębiorstw na innych użytkowników, którzy nie tylko mają dostęp do wybranych fragmentów baz danych, ale również aktywnie uczestniczą w zapełnianiu baz danymi.
Wydaje się, że największą barierą otwartości ksiąg nie jest już technologia, lecz nastawienie zarządów firm. Niewątpliwie zastosowanie koncepcji otwartych ksiąg wymaga środowiska określanego mianem „kultury zaufania”, a nie tradycyjnej „kultury handlowej”. Przejawy takiego podejścia widoczne są chociażby w branży motoryzacyjnej, w której integracja łańcucha dostaw umożliwia redukcję kosztów, poprawę jakości, czy skrócenie czasu realizacji procesów biznesowych.
Większa otwartość to również większa transparentność i tym samym zwiększenie zaufania wśród obecnych lub potencjalnych inwestorów. Wraz ze wzrostem zaufania zmniejsza się ryzyko związane z inwestycją, co z kolei ułatwia podmiotom pozyskanie kapitału, chociażby poprzez obniżenie kosztu kapitału.
Ogromną rolę we wdrażaniu nowoczesnych technologii w rachunkowości odgrywają również osoby, które, na co dzień odpowiedzialne są za prowadzenie ksiąg rachunkowych. W ostatnich latach powstało szereg raportów mówiących o zmianach jakie czekają poszczególne zawody w związku z coraz powszechniejszą robotyzacją procesów gospodarczych. Wśród zawodów „zagrożonych” nierzadko wymieniany jest zawód księgowego. Wystarczy spojrzeć na centra usług wspólnych z obszaru rachunkowości, w których technologia Robot Proces Automation (RPA) jest już na porządku dziennym.
Nie należy jednak upatrywać informatyzacji jako zagrożenia, lecz jako szansy rozwoju, również osobistego. Międzynarodowy instytut rachunkowości The Chartered Institute of Management Accountants, w profilu kompetencyjnym pracownika odpowiedzialnego za finanse podmiotów gospodarczych, obok umiejętności: technicznych (technical skills), biznesowych (business skills), zarządzaniu ludźmi (people skills), przywódczych (leadership skills), wymienia umiejętności cyfrowe (digital skills) jako kluczowe w obszarze rachunkowości.
Rachunkowość podmiotów gospodarczych staje się otwartym systemem, do którego dostęp już posiada lub posiadać będzie, coraz liczniejsza rzesza interesariuszy. Nierozstrzygnięta jest kwestia granic otwartości systemu rachunkowości. Stopień otwartości ksiąg, inaczej zakres, częstotliwość, szczegółowość udostępnianej treści, zależeć będzie od roli jaką pełni interesariusz w „życiu” danego podmiotu gospodarczego (inwestor, kontrahent, bank, pracownik).
dr hab. Remigiusz Napiecek, prof. UEP
Kierownik Katedry Rachunkowości Zarządczej
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Czytaj więcej na: spacepress.pl/ksiegowosc/